[TIPS] - 20 KỸ THUẬT BỐ CỤC KINH ĐIỂN TỪ NHIẾP ẢNH GIA CHUYÊN NGHIỆP

Tác giả bài viết đã tổng hợp kinh nghiệm từ những điều cơ bản nhất và đi sâu tới những kỹ thuật sáng tác nâng cao. Hãy tìm hiểu và tự tìm cho mình một bố cục yêu thích, không có quy tắc nào không thể phá vỡ khi bạn thực hiện cảm hứng sáng tạo!

Trước hết, ta nên hiểu khái niệm về bố cục. Bố cục chính là cách thức bố trí sắp xếp các thành phần khác nhau trong một khung cảnh. Như tôi đã nói, đây là các nguyên tắc được sử dụng trong các lĩnh vực nghệ thuật từ rất lâu đời, thậm chí có nhiều thứ đã được áp dụng từ hàng trăm năm trước. Để bắt đầu, chúng ta sẽ nói đến kỹ thuật bố cục cơ bản: Một Phần Ba.

#1. Quy tắc 1/3

Đây là quy tắc mà hầu như bất cứ nhiếp ảnh gia nào cũng biết. Quy tắc này áp dụng đơn giản đúng như tên gọi của nó. Bạn chia bức ảnh ra làm 3 phần dọc và ngang. Vậy là ta có 9 ô chữ nhật bằng nhau như hình minh họa dưới.

Nguyên tắc là chia ảnh thành 9 phần bằng nhau, các điểm giao nhau ở vị trí 1/3 ảnh là đường quan trọng. Mắt người sẽ bị thu hút vào các đường và điểm đó một cách tự nhiên. Chúng ta đặt các chi tiết cần nhấn mạnh vào đó, ví dụ đôi mắt, người mẫu, đường chân trời...

Quy tắc Một phần Ba không phải do các nhiếp ảnh gia phát minh, mà do các họa sỹ từ thời Phục Hưng. Họ tìm ra rằng mắt của chúng ta không tập trung vào trung tâm của bức họa, mà thay vào đó là di chuyển ra ngoài điểm trung tâm đó. Leonardo Da Vinci đã áp dụng Tỉ lệ vàng trong các tác phẩm của ông, ví dụ như bức tranh Mona Lisa hay Bữa tối cuối cùng.

Rất nhiều nhà sản xuất máy ảnh đã trang bị sẵn tính năng xác định quy tắc 1/3 lên máy, hiển thị ngay những đường kẻ trên màn hình ngắm trong chế độ live view. Nếu chưa biết thì bạn có thể mở hướng dẫn trên máy ra xem để bật tính năng này lên. Để ý khi xem phim, ta sẽ thấy diễn viên thường xuyên được bố trí ở vị trí 1/3 màn hình, chứ không phải chính giữa.

Trong bức ảnh trên, tôi đặt đường chân trời nằm trên đường thẳng giao nhau ở vị trí một phần ba dưới cùng của khung. Bạn thấy những cái cây lớn nhất và gần nhất dọc theo bên phải khung giúp không gian thoáng hơn và tạo điểm nhấn khiến cảnh trông rộng hơn rất nhiều. Ảnh sẽ không có tác dụng tương tự nếu các cây lớn hơn được đặt ở giữa khung.

Còn trong ảnh quảng trường Phố Cổ ở Prague, tôi đã đặt đường chân trời chạy ngang theo đường một phần ba trên cùng của khung hình. Hầu hết các tòa nhà đều nằm ở vị trí một phần ba của khung hình. Các ngọn tháp nhà thờ được đặt gần đường ngang ở bên phải của khung.

#2. Bố cục trung tâm và đối xứng

Tôi đã từng nói bạn đừng đặt chủ đề chính ở giữa khung hình, và giờ tôi sẽ khuyên bạn làm điều ngược lại! Có những lúc ta lại nên đặt đối tượng ở giữa khung hình thì nó lại cho kết quả mang hiệu quả cao. Cảnh đối xứng lại phù hợp hoàn hảo cho bố cục trung tâm (như ví dụ dưới). Bố cục cân xứng từ tâm rất phù hợp cho cảnh vật đối xứng hai bên.

Bức ảnh chụp cầu Ha’penny ở thành phố Dublin là một ví dụ hoàn hảo cho bố cục trung tâm và đối xứng. Kiến trúc và những bậc thang dẫn lối chính là những đối tượng tuyệt vời cho bố cục này.

Bức ảnh này chụp cầu Ha'penny ở thành phố quê hương Dublin của tôi là ví dụ hoàn hảo cho bố cục đối xứng từ trục tâm. Kiến trúc và đường thẳng thường tạo ra các kết quả tuyệt vời cho một tác phẩm đối xứng qua trục tâm.

#3. Bố cục tiền cảnh và chiều sâu

Tiền cảnh thú vị là cách tuyệt vời để tạo cảm giác chiều sâu cho phong cảnh. Những bức ảnh (tất nhiên là 2D) sẽ được tạo cảm giác như nhìn 3D giúp tăng thêm chiều sâu, nhiều khi nhờ vào các yếu tố tiền cảnh, hậu cảnh.

Trong bức ảnh chụp thác nước ở Hà Lan dưới đây, những tảng đá phía trước chính là yếu tố cung cấp tiền cảnh hoàn hảo. Kỹ thuật này đặc biệt hiệu quả với ống kính góc rộng.

Còn dưới đây là cảnh chụp ở bến tàu của Dublin, Ireland. Trụ dây xích trên bến tàu đóng vai trò tiền cảnh, kết hợp với các công trình kiến trúc và cây cầu ở phía xa… giúp cho bức ảnh trông rất có chiều sâu. Dây xích trong cảnh chỉ cách tôi vài mét khi chụp bức ảnh này.

#4. Khung lồng trong khung

Bạn có thể tăng chiều sâu bức ảnh bằng những khung hình sẵn có bên ngoài như ô cửa sổ, cây cối, hoặc bất kỳ thứ gì làm thành khung xung quanh chủ thể. Bố cục kiểu khung nằm trong khung là cách hiệu quả để tăng chiều sâu hậu cảnh cho bức ảnh chân dung.

Hãy thử tìm kiếm các yếu tố như cửa sổ, vòm hoặc các nhánh cây nhô ra để tạo khung một cách tự nhiên cho cảnh. "Khung hình" không nhất thiết phải bao quanh toàn bộ cảnh mới có hiệu quả.

Bức ảnh trên được chụp ở Quảng trường St Mark ở Venice, tôi đã sử dụng cổng vòm để 'đóng khung' nhà thờ St Marks Basilica và Campanile ở cuối quảng trường. Việc sử dụng phong cảnh nhìn qua vòm là một đặc điểm chung của bức tranh thời Phục hưng như cách mô tả chiều sâu. Đây là một trong những lợi ích của việc thức dậy lúc 5 giờ sáng để có khoảnh khắc đẹp. Sáng sớm là một trong những thời điểm yêu thích của tôi để ra ngoài chụp ảnh.

Khung hình không nhất thiết phải là những yếu tố bao quanh nhân tạo như vòm hoặc cửa sổ. Bức ảnh dưới đây được chụp ở Quận Kildare ở Ireland. Lần này, tôi đã sử dụng thân cây ở bên phải và có nhánh nhô ra để tạo ra đường viền rất tự nhiên cảnh xung quanh có cây cầu và nhà thuyền.

Lưu ý rằng mặc dù 'khung hình' không thực sự bao quanh toàn cảnh trong trường hợp này, nhưng nó vẫn giúp tăng cảm giác về chiều sâu.

Sử dụng bố cục ‘khung nằm trong khung’ là cách thú vị giúp bạn thể hiện những sáng tạo tuyệt vời về bố cục với cảm nhận môi trường xung quanh của bạn.

#5. Các đường thẳng dẫn lối

Trong bức ảnh chụp tháp Eiffel, tôi đã tận dụng các hoa văn trên những viên đá lát đường để tạo nên đường kẻ dẫn lối. Các đường kẻ trên mặt đất đều đưa người xem hướng đến tháp Eiffel ở đằng xa. Bạn cũng sẽ nhận thấy rằng tôi đã sử dụng một bố cục trung tâm cho cảnh này. Sự đối xứng của môi trường xung quanh đã khiến cho bố cục này trở nên hiệu quả.

Đường dẫn hướng không nhất thiết phải thẳng như minh họa chụp tháp Eiffel. Các đường dẫn cong cũng rất thú vị, hấp dẫn. Trong bức ảnh trên, con đường dẫn hướng mắt của người xem qua bên phải khung hình trước khi rẽ sang trái. Tôi cũng sử dụng quy tắc một phần ba khi chụp ảnh này.

#6. Đường chéo và hình tam giác

Người ta thường nói rằng yếu tố tạo hình theo kiểu hình tam giác và đường chéo có thể thêm “kịch tính” cho bức ảnh. Vậy “kịch tính” có nghĩa là gì? Nó khá khó giải thích, vì còn phụ thuộc vào cảm nhận.

Các đường ngang và dọc cho thấy sự ổn định. Nếu bạn nhìn thấy một người đừng trên một mặt phẳng nằm ngang, anh ta sẽ trông khá vững trãi. Nếu chụp người đàn ông này trên một đường dốc, trông ông ta sẽ khác hẳn. Nó tạo nên một sự căng thẳng thị giác nhất định. Chúng ta không nên áp dụng chụp ảnh kiểu đường chéo trong cuộc sống hằng ngày. Chúng tạo nên sự bất ổn vô thức. Nhưng kết hợp tam giác và đường chéo vào hình ảnh có thể tạo ra cảm giác 'kịch tính'.

Hình ảnh về cây cầu Samuel Beckett tại Dublin kết hợp nhiều hình tam giác và đường chéo vào cảnh. Cây cầu chính nó là một hình tam giác (nó trông giống như một cây đàn hạc Celtic khi nhìn ngang từ phía bên). Ngoài ra, còn có một số hình tam giác 'ẩn' trong cảnh vật. Các đường dẫn hướng bên phải của khung cùng tất cả tam giác đều gặp nhau tại cùng một điểm. Cả hai kỹ thuật đã được kết hợp để tạo nên hình ảnh: đường dẫn và đường chéo.

Trong bức ảnh của khách sạn Hotel de Ville ở Paris, tam giác và đường chéo tạo nên cảm giác năng động. Chúng ta không thường thấy hình ảnh một tòa nhà nghiêng như vậy trong cuộc sống hằng ngày. Nó ảnh hưởng đến cảm giác cân bằng của chúng ta. Nó tạo nên sự căng thẳng thị giác.

#7. Hoa văn và bề mặt

Con người thường bị thu hút bởi các hoa văn. Chúng rất trực quan hấp dẫn và hài hòa. Hoa văn có thể là các mẫu do con người tạo ra giống như các cánh hoa xòe xếp chồng lên nhau. Phối hợp hoa văn vào ảnh chụp của bạn là cách tốt để tạo ra một bố cục dễ chịu cho mắt nhìn.

Bức ảnh này được chụp ở Tunisia. Trong đó, nhiếp ảnh gia đã khéo léo đưa hoa văn của những viên đá lát đường để dẫn ánh nhìn vào kiến trúc có mái vòm. Mái vòm đó cũng rất hài hòa và được tôn lên nét đẹp kiến trúc bởi hoa văn dưới nền gạch.

Bức ảnh thứ hai này cũng được chụp ở Tunisia, tôi thực sự thích kết cấu của nền đá trên mặt đất. Cấu trúc này không tương đồng và ít gặp hơn so với hoa văn trong cấu trúc ở ảnh trên và nhưng cách sử dụng sự tương phản của ánh sáng và bóng tối trên bề mặt lại rất thú vị.

Ngoài ra hãy để ý còn có kết cấu thú vị ở phía trên bức tường và mái vòm của hành lang. Bạn cũng có thể nhận thấy rằng mái vòm tạo ra kết cấu "khung trong khung" xung quanh người đàn ông và quán cà phê ở phía bên kia của mái vòm.

#8. Quy tắc số lẻ

Quy tắc số lẻ nói rằng một hình ảnh sẽ trông hấp dẫn hơn nếu có số lượng lẻ các đối tượng. Theo lý thuyết mà nói, số lượng chẵn các đối tượng trong ảnh sẽ khiến người xem bị phân tâm vì không biết nên tập trung vào ai. Số lượng lẻ được cho là tự nhiên và dễ nhìn hơn.

Thành thật mà nói, tôi nghĩ rằng có rất nhiều trường hợp không rơi vào quy tắc số lẻ này, nhưng quy tắc này chắc chắn sẽ được áp dụng trong một số tình huống nhất định. Nếu có 4 đứa con, bạn sẽ quyết định để đứa nào đứng ngoài bức ảnh? Về phần cá nhân mình, tôi sẽ chọn cách tăng số lượng khách hàng tiềm năng trong tương lai càng cao càng tốt.

Bức ảnh trên là một ví dụ của quy tắc số lẻ. Tôi cố tình đóng khung ảnh gồm ba nhịp tròn. Tôi nghĩ hai nhịp tròn sẽ không hiệu quả và sẽ làm phân tán sự chú ý của người xem. Cũng đã có ba người trong cảnh vật này. Bức ảnh này cũng sử dụng các mẫu hoa văn và bố cục ‘khung nằm trong khung’.

Trong bức ảnh hai người đàn ông đang nói chuyện ở Venice, bạn sẽ thấy rằng tôi cũng đã bỏ qua quy tắc về số lẻ. Sự chú ý của người xem có thể chuyển đổi qua lại giữa họ. Đây là một cuộc trò chuyện giữa hai người, có qua có lại. Vì lý do đó, tôi nghĩ rằng số chẵn là phù hợp với trường hợp này.

#9. Lấp đầy khung hình

Lấp đầy khung hình với chủ đề bạn chọn, để lại ít hoặc không có không gian xung quanh, cách này có thể rất hiệu quả trong một số tình huống nhất định. Nó giúp người xem tập trung vào chủ đề chính mà không có bất kỳ sự phân tâm nào. Nó cũng cho phép người xem quan sát chi tiết của một đối tượng mà không thể quan sát được nếu chụp từ xa.

Trong bức ảnh chụp sư tử này, bạn sẽ nhận thấy rằng tôi đã chụp cận cảnh khuôn mặt, thậm chí cắt xén luôn một phần đầu và bờm. Điều này giúp người xem tập trung thực sự vào các chi tiết như mắt hay bề mặt lông sư tử. Bạn cũng có thể nhận thấy rằng tôi đã sử dụng quy tắc một phần ba trong bức ảnh.

Trong bức ảnh Nhà thờ Đức Bà ở Paris, tôi đã để lại ít không quan quanh các cạnh của tòa nhà. Điểm nhấn của bức ảnh nay là giới thiệu chi tiết kiến trúc của mặt tiền phía trước tòa nhà.

#10. Tạo khoảng trống rộng

Một lần nữa, tôi lại hoàn toàn mâu thuẫn với chính bản thân mình! Trong hướng dẫn số 9, tôi đã bảo bạn rằng lấp đầy khung ảnh là một bố cục đẹp. Bây giờ tôi sẽ cho bạn biết điều ngược lại cũng vẫn tốt, tùy vào ý đồ của bạn.

Để lại rất nhiều khoảng không gian trống xung quanh chủ thể của bạn có thể tạo thêm sự hấp dẫn. Nó tạo ra cảm giác của sự đơn giản. Giống như lấp đầy khung ảnh, nó giúp người xem tập trung vào chủ thể chính mà không gây ra phân tâm.

Bức ảnh này chụp một tượng thần Hindu khổng lồ, thần Shiva ở Mauritius là một ví dụ điển hình của việc tạo không gian trống. Bức tượng rõ ràng là tiêu điểm chính nhưng tôi lại để rất nhiều không gian trống bầu trời quanh nó. Điều này giúp thu hút ánh nhìn vào bức tượng trong khi giúp bức tượng có ‘không gian để thở’. Bố cục này cũng tạo nên cảm giác tinh giản. Cảnh vật không có gì phức tạp. Chỉ là bức tượng được bầu trời bao quanh. Tôi cũng đã sử dụng quy tắc một phần ba để đặt bức tượng ở phần bên phải của khung.

Bức ảnh này chụp một tượng thần Hindu khổng lồ, thần Shiva ở Mauritius là một ví dụ điển hình của việc tạo không gian trống. Bức tượng rõ ràng là tiêu điểm chính nhưng tôi lại để rất nhiều không gian trống bầu trời quanh nó. Điều này giúp thu hút ánh nhìn vào bức tượng trong khi giúp bức tượng có ‘không gian để thở’. Bố cục này cũng tạo nên cảm giác tinh giản. Cảnh vật không có gì phức tạp. Chỉ là bức tượng được bầu trời bao quanh. Tôi cũng đã sử dụng quy tắc một phần ba để đặt bức tượng ở phần bên phải của khung.

#11. Đơn giản và tối giản

Hai kỹ thuật này đã được nhắc đến trong phần số 10 ở trên. Sự đơn giản tự bản thân nó cũng có thể là một công cụ bố cục mạnh mẽ. Người phương Tây hay nói rằng “ít hơn tức là nhiều hơn” (less is more).

Sự đơn giản thường là chụp ảnh trên nền giản dị để không gây phân tán chú ý khỏi chủ thể. Bạn cũng có thể tạo ra bố cục đơn giản bằng cách zoom vào một phần đối tượng và tập trung vào một chi tiết nào đó.

Trong bức ảnh trên, tôi zoom vào một vài giọt nước nhỏ trên chiếc lá trong vườn. Một đối tượng chụp đơn giản nhưng lại có vẻ đẹp thuần khiết, đẹp bởi chính sự giản đơn của nó. Những ống kính macro sẽ rất hữu dụng cho thể loại nhiếp ảnh này.

Trong bức ảnh thứ hai này, chủ thể mà tôi chụp là một cái cây to vào lúc bình minh. Tôi đã sử dụng một phông nền rất đơn giản và thoáng mắt để tập trung sự chú ý vào cái cây. Bức ảnh này sử dụng không gian âm tính để tạo cảm giác đơn giản và tối giản. Ngoài ra, trong bức ảnh này cũng áp dụng quy tắc 1/3 và các đường kẻ dẫn đường.

#12. Cô lập chủ thể

Áp dụng kiến thức độ sâu trường ảnh (depth of field) bạn sẽ giúp chủ thể nổi rõ hơn trên phần nền mờ ảo, và cũng tạo nên một bố cục đơn giản. Điều này đặc biệt thường gặp trong ảnh chân dung.

Trong bức ảnh dưới, con mèo trốn sau một cái hộp, khẩu độ là f3,5 khá rộng và tạo nền mờ phía sau sẽ khiến ánh mắt người xem sẽ tập trung vào chú mèo. Ngoài ra, bức ảnh giọt nước trên lá ở mục số 11 cũng dùng thủ pháp tương tự.

#13. Thay đổi góc nhìn/tầm nhìn của người chụp

Hầu hết các bức ảnh được chụp ở vừa tầm mắt nhiếp ảnh gia. Trong trường hợp của tôi, mà chỉ có 1,53 m ! Lên cao hoặc xuống thấp có thể là một cách tạo ra bố cục thú vị và độc đáo hơn đối với một chủ đề quen thuộc. Tôi thường thấy các nhiếp ảnh gia động vật hoang dã còn nằm trườn bò trong bùn để có được một bức ảnh hoàn hảo.

Bức ảnh này chụp Paris vào ban đêm được chụp từ nóc tòa tháp Montparnasse trong Quận 15. Bất cứ khi nào tôi đến thăm một thành phố mới, tôi luôn cố gắng xem liệu có bất kỳ tòa nhà nào gần đó để có thể leo lên chụp ảnh thành phố từ trên cao không. Khi đứng từ trên cao, bạn sẽ có cơ hội chụp được những bức ảnh phong cảnh ngoạn mục về thành phố đó, đặc biệt là vào ban đêm.

Thay vì đứng ngắm vừa tầm chiều cao của bạn, bạn có thể giơ lên thật cao hoặc cúi xuống thật thấp để tạo ra bố cục lạ và thú vị cho một chủ thể quen thuộc. Đối với nhiếp ảnh gia chụp ảnh thiên nhiên hoang dã, việc nằm trên bùn đất hoặc bò xuống bụi cây để có được góc nhìn ưng ý cũng không có gì là lạ.

Còn hình dưới đây là chụp ở một con suối ở Ireland, tôi đã phải đợi cơn mưa đi qua và mặt trời ló rạng để có ánh sáng như ý. Nước ở đó rất lạnh, nhưng dù thế nào thì tôi cũng phải đi tới tận nơi thì mới ghi hình được chuyển động của nước chảy qua những khe đá.

Đôi khi, để tìm được góc chụp hoàn hảo như thế này, nắm bắt chuyển động của nước như thể chảy qua những tảng đá, có nghĩa là bạn phải bị ướt chân. Trên đây là một bức ảnh tôi chụp khi đang đứng trên một con suối ở Ballyhoura, County Limerick, Ireland. Thực sự, tôi đã phải chờ khá lâu cho đến khi cơn mưa rào đi qua và đợi mặt trời trở lại. Nó thực sự đáng giá! Tôi cần một chai whisky nóng ngay sau đó để giúp mình ấm hơn sau chuyến đi.

#14.Tìm những cách phối màu đặc biệt

Khi nói về bố cục thì yếu tố về màu sắc thường bị bỏ qua. Lý thuyết về cách kết hợp màu sắc thật ra khá đơn giản, bạn có thể tìm các màu tương phản như xanh dương và vàng/đỏ. Hãy quan sát bánh xe màu ở dưới đây:

Hãy nhìn vào bánh xe màu ở trên, bạn có thể thấy rằng các màu được sắp xếp hợp lý trong các phân đoạn của một vòng tròn. Bạn có bao giờ nhận thấy có những poster phim có phối màu xanh và vàng/cam không? Điều này được thực hiện có chủ đích để tạo ra các quảng cáo bắt mắt. Nếu muốn tạo sự nổi bật và bắt mắt thì cách đơn giản nhất là lựa chọn các cặp màu sắc tương phản, đó chính là những màu nằm đối diện nhau trong bánh xe màu sắc.

Thuật ngữ bánh xe màu dùng để chỉ một vòng tròn gồm có 12 màu cơ bản trong 12 màu này gồm có 3 màu cấp I, 3 màu cấp II và 6 màu cấp III. Từ bánh xe màu sắc ta có thể dễ dàng phối hợp các màu sắc với nhau một cách khoa học để đạt được hiệu quả cao nhất.

Cá nhân tôi thường thích chụp khi trời vừa sẩm tối, ánh sáng trên các công trình kiến trúc tương phản rất tốt với màu xanh dương đậm của nền trời. Màu xanh thẳm của bầu trời lúc này là phông nền rất hấp dẫn với kiến trúc và ánh đèn thành phố. Màu đen thuần khiết của bầu trời đêm khuya sẽ không quá nổi bật và tương phản quá mạnh với ánh đèn của thành phố.

Tôi đã tận dụng sự kết hợp màu xanh/vàng nổi bật trong bức ảnh Custom House ở Dublin. Màu vàng của tòa nhà được chiếu sáng tương phản tuyệt đẹp, nổi bật với màu xanh thẳm của bầu trời.

Màu đỏ và màu xanh là hai màu đối lập nhau trên bánh xe màu. Trung tâm mua sắm Stephen Stephen Green ở Dublin đã được thắp sáng màu đỏ cho Giáng sinh năm ngoái. Điều này rất nổi bật so với màu xanh thẳm của bầu trời đêm sớm.

#15. Tạo khoảng không

Quy tắc này nói rằng, bạn nên đặt khoảng trống ở vị trí phía trước vật thể hoặc tiến lên phía trước. VD: nếu chụp chiếc xe hơi đang chuyển động thì nên để khoảng trống phía trước xe, thay vì phía sau.

Ở bức ảnh con tàu, nó đang di chuyển từ trái sang phải, và có rất nhiều khoảng trống để nó “đi vào”. Điều này làm cho người xem có thể tưởng tượng hình ảnh con tàu đi dọc sông, hoặc hướng đôi mắt để tìm đích đến của vật thể. Nếu con tàu đặt ở sát phía bên phải, sẽ có một cảm giác khó chịu vì người xem có xu hướng bị dẫn ra khỏi khung hình.

Trong bức ảnh chụp nhóm người này cũng vậy. Người nhạc sĩ đang nhìn sang phải, cây đàn cũng chỉ sang phải, từ đó dẫn ánh mắt người xem sang những hoạt động khác đang diễn ra trên cầu.

#16. Quy tắc từ trái sang phải

Cũng giống như thói quen đọc từ trái sang phải, người ta có xu hướng xem ảnh theo thứ tự như vậy. Do đó, quy tắc này đề xuất rằng bạn hãy để chuyển động trong bức ảnh diễn ra theo chiều từ trái sang phải. Nhưng thật ra, cũng có nhiều bức ảnh chụp chuyển động từ phía bên phải sang.

Ảnh trên tuân theo quy tắc ‘trái sang phải. Người phụ nữ dắt chó đi dạo trong vườn Tuileries ở Paris đang đi bộ từ bên trái sang bên phải khung. Bức ảnh này cũng tuân thủ quy tắc về không gian. Bạn sẽ nhận thấy rằng có nhiều không gian phía trước người phụ nữ hơn phía sau cô ấy. Cô ấy có một khoảng ‘không rộng để bước vào khung hình. Tôi cũng đã sử dụng quy tắc một phần ba và khung nằm trong khung để tạo ra bức ảnh này.

#17. Các yếu tố cân bằng trong cảnh chụp

Theo quy tắc 1/3, chúng ta thường đặt đối tượng chính ở đường thẳng dọc 1/3 của khung ảnh. Tuy nhiên, đôi khi điều này làm cho bố cục thiếu cân bằng, “trơ trọi”. Để xử lý, bạn có thể đặt một đối tượng thứ 2 ít quan trọng hơn ở vị trí đường dọc 1/3 còn lại. Ví dụ như ở bức ảnh dưới đây, cột đèn lấp đầy phía 1/3 bên trái, còn tháp Eiffel ở phía xa làm cho phần bên phải đỡ trống hơn.

Bạn có thể thắc mắc rằng quy tắc này dường như đi ngược lại với quy tắc về khoảng trống ở mục 10, hoặc quy tắc “số lẻ”. Như đã nói ở phần đầu bài viết, trong bố cục thì không có quy tắc nào bất di bất dịch. Một số điều mâu thuẫn với nhau, nhưng thật ra không mâu thuẫn, bởi vì chúng áp dụng cho những hoàn cảnh khác nhau, thể loại nhiếp ảnh khác nhau. Vấn đề còn phụ thuộc vào đánh giá và kinh nghiệm của người chụp.

Khi đặt 2 đối tượng (1 gần, 1 xa) cạnh nhau, người ta cũng có thể dựa vào kích cỡ mà xét đoán được khoảng cách, từ đó tạo ra cảm nhận tốt hơn về chiều sâu và tỷ lệ tương đối.

Bức ảnh trên được chụp ở Venice. Một lần nữa, một cột đèn trang trí thống trị một bên của khung. Tháp nhà thờ ở phía xa tạo sự cân bằng ở phía bên kia của khung.

Tháp nhà thờ ở phía xa rõ ràng là lớn hơn nhiều so với cột đèn ngoài đời thực. Nó xuất hiện nhỏ hơn trong bức ảnh vì nó ở rất xa. Điều này giúp thêm một cảm giác về chiều sâu cho cảnh.

#18. Vị trí kề sát nhau

Đặt sát kề bên là công cụ sáng tác rất mạnh mẽ trong nhiếp ảnh. Juxtap vị trí đề cập đến việc bao gồm hai hoặc nhiều yếu tố trong một cảnh có thể tương phản với nhau hoặc bổ sung cho nhau. Cả hai phương pháp đều có thể hoạt động rất tốt và đóng một phần quan trọng trong việc giúp bức ảnh nói lên một câu chuyện.

Hãy xem bức ảnh này chụp ở Paris, nửa dưới có những quầy sách báo, toát lên vẻ cũ kĩ và xô bồ. Còn nửa trên lại là nhà thờ Đức Bà nổi tiếng từ thời Trung Cổ, biểu tượng của trật tự, uy nghiêm và quyền uy. Hai điều này có vẻ rất đối lập nhưng cũng vẫn hợp tác tốt trên một bức ảnh, chúng cho thấy câu chuyện về một thành phố mang theo cả hai yếu tố tương phản.

Bức ảnh dưới đây cũng được chụp tại Pháp. Chiếc xe Citroen 2CV mang vẻ hoài cổ, vô tình đậu trước quán cafe cũ mang đậm phong cách Pháp là một sự kết hợp tuyệt vời cùng bổ sung cho nhau.

#19. Các tam giác vàng

Bạn vẫn theo kịp bài viết của tôi chứ? Chúng ta sắp hoàn thành rồi… Bố cục tam giác vàng cũng đơn giản giống như bố cục một phần ba. Thay vì hai đường kẻ dọc và hai đường kẻ ngang như nguyên tắc 3/4, chúng ta chia đôi khung hình bằng một đường chéo, rồi thêm 2 đường thẳng vuông góc đi qua 2 góc còn lại của khung hình.

Như bạn thấy, những đường chéo sẽ giúp tăng thêm cảm giác “kịch tính” khi ta đặt các đối tượng dọc theo hướng của chúng và tại các giao điểm. Bức ảnh ví dụ ở dưới đã tận dụng khéo léo quy tắc tam giác vàng. Vệt sáng (chụp phơi sáng) từ xe cộ chạy qua lại đi theo đường chéo ở giữa. Tòa nhà bên tay trái được xếp đặt theo hướng của đường chéo nhỏ hơn, còn góc trên của tòa nhà bên phải được đặt ngay giao điểm của 2 đường thẳng.

Thay vì một lưới các hình chữ nhật, chúng tôi chia khung hình bằng một đường chéo đi từ góc này sang góc khác. Sau đó chúng tôi thêm hai dòng nữa từ các góc khác vào đường chéo. Hai đường nhỏ hơn gặp đường lớn thành một góc vuông như minh họa bên dưới. Điều này chia khung thành một chuỗi các hình tam giác.

Bức ảnh trên sử dụng quy tắc các tam giác vàng theo cách tinh tế hơn. Bức tượng cao nhất tạo ra một tam giác lớn ngụ ý. Đường dẫn này đưa chúng ta đến Tháp Eiffel ở đằng xa. Đường nhỏ hơn ở bên trái gặp đường dài hơn bên phải tại điểm giữa của tháp Eiffel. Đường thẳng nhỏ hơn bên phải đi giữa hai bức tượng. Quy tắc của hình tam giác có vẻ như là một cách phức tạp để sắp xếp một bức ảnh nhưng nó có thể cho ra kết quả một số tác phẩm thực sự nổi bật.

#20. Tỉ lệ vàng

Tỉ lệ vàng là gì? Thực ra khái niệm này đơn giản chỉ là: hai lượng số nằm trong tỷ lệ vàng nếu tỷ lệ của chúng giống với tỷ lệ của tổng hai số lớn hơn của hai đại lượng.

Trong toán học và nghệ thuật, hai đại lượng được gọi là có tỷ số vàng hay tỷ lệ vàng nếu tỷ số giữa tổng của các đại lượng đó với đại lượng lớn hơn bằng tỷ số giữa đại lượng lớn hơn với đại lượng nhỏ hơn. Tỷ lệ vàng thường được chỉ định bằng ký tự φ (phi) trong bảng chữ cái Hy Lạp nhằm tưởng nhớ đến Phidias, nhà điêu khắc đã đền Parthenon. Nếu nghe quá phức tạp, có lẽ công thức tỷ lệ vàng này sẽ giúp bạn dễ hiểu hơn:

Tôi chụp bức ảnh này ở Venice. Cây cầu và các bậc cầu thang bên trái chiếm nằm ở vị trí hình vuông lớn bên phải. Vòng xoắn ốc dẫn hướng qua đỉnh cầu và về phía hai người phụ nữ đang ngồi trên ghế. Nó có thể là một bố cục sẵn có may mắn mà tôi chụp được!

Tỷ lệ vàng có thể được thiết lập theo các hướng khác nhau. Bức ảnh trên được chụp ở Prague, hình xoắn ốc dẫn tôi qua cây cầu đến lâu đài ở phía xa. Một lần tình cờ may mắn là tôi đã gặp đúng bố cục này!

Rõ ràng, không thể sắp xếp sẵn nơi chụp hay biết trước cảnh đẹp phù hợp một cách trọn vẹn để có những sáng tác này trong tâm trí của bạn khi mang máy ra ngoài khám phá. Đảm bảo là khi đó đầu chúng ta sẽ muốn loạn lên!

Tuy nhiên, một bài tập tốt là cố gắng sử dụng một hoặc hai trong số kiến thức trên mỗi khi bạn ra ngoài. Ví dụ, bạn có thể thực hiện một phiên ảnh mà bạn tìm kiếm các tình huống để sử dụng khung nằm trong khung.

Chúng ta không thể nhớ toàn bộ hay áp dụng đúng 19 quy tắc trên khi đi chụp ảnh. Tuy nhiên, ta nên luyện tập theo từng phần cho tới khi thành thạo hết các quy tắc, rồi mọi thứ sẽ trở nên tự nhiên đến với người cầm máy như hơi thở vậy.

Sau một thời gian thực hành, bạn sẽ thấy rằng rất nhiều hướng dẫn sẽ ăn sâu vào suy nghĩ của mình. Bạn sẽ bắt đầu sử dụng chúng một cách tự nhiên mà không phải đắn đo về chúng. Như bạn có thể thấy từ tỷ lệ vàng, tôi thậm chí đã sử dụng một trong số những quy tắc trên mà không hề nhận ra!

Hy vọng bạn thấy bài hướng dẫn này hữu ích. Nếu thực hành thường xuyên, nó sẽ giúp bạn tự nâng dần trình độ chụp ảnh của mình lên một tầm cao mới.

Xem ảnh của những nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp và phân tích những quy tắc bố cục trong đó cũng là một cách hay để học. Nhưng điều quan trọng nhất vẫn là, bạn hãy cố gắng chụp mỗi ngày thì mới nhanh tiến bộ được. Như câu nói bất hủ của nhiếp ảnh gia người Mỹ Ansel Adams (1902-1984): "Chỉ cần 12 bức ảnh đẹp trong một năm cũng đã được coi là có một mùa ảnh bội thu", hãy kiên trì và cầm máy lên thực hành thôi! Chúc các bạn thành công!

- Nguồn: Tổng hợp Barry O Caroll/Boredpanda/trithucvn/Petapixel -