Sốt là một biểu hiện của cơ thể trước sự tấn công của các tác nhân gây bệnh. Sốt khiến trẻ mệt mỏi, khó chịu. Vậy khi trẻ bị sốt, bố mẹ cần làm gì? Bài viết này sẽ cung cấp cho các bậc phụ huynh các cách hạ sốt cho trẻ nhanh chóng, an toàn ngay tại nhà.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Nguyễn Anh Duy Tùng - Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.
Nguyên nhân trẻ bị sốt
Trẻ bị sốt có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau như:
- Nhiễm trùng: Đa số trẻ bị sốt là do nhiễm trùng. Đây là phản ứng của cơ thể giúp chống lại nhiễm trùng bằng cách kích hoạt cơ chế phòng vệ tự nhiên.
- Sốt sau tiêm phòng: Trong một số trường hợp trẻ có thể bị sốt nhẹ sau khi tiêm phòng, chủ yếu là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.
- Giữ ấm cho trẻ quá kỹ, quá kín: Trẻ nhỏ, nhất là trẻ sơ sinh chưa thể tự điều tiết thân nhiệt của bản thân nên khi bố mẹ cho trẻ mặc quá nhiều quần áo, ủ quá kín hoặc đặt trẻ trong môi trường nóng sẽ khiến trẻ bị sốt.
- Mọc răng: Sốt do mọc răng thường chỉ diễn ra ở mức độ nhẹ. Vì vậy, nếu trẻ sốt trên 38 độ C, trẻ có thể sốt do một nguyên nhân khác, không phải do mọc răng.
- Tác dụng phụ của một số loại thuốc.
- Mắc các bệnh lý nguy hiểm: viêm phổi, sốt xuất huyết, viêm màng não, nhiễm trùng huyết,… Khi trẻ mắc các bệnh này, trẻ thường sẽ sốt cao kèm theo các triệu chứng như run, xuất huyết, co giật, ngủ li bì, tím tái, khó thở, nôn, hôn mê,… Lúc này, trẻ cần được đưa đến bệnh viện điều trị càng sớm càng tốt.
Cách nhận biết trẻ bị sốt
Khi trẻ bị sốt, bố mẹ lưu ý hai vấn đề là đo nhiệt độ cho trẻ đúng cách để biết trẻ bị sốt nặng hay nhẹ, tiếp theo là tìm nguyên nhân gây sốt ở trẻ để có hướng điều trị phù hợp. Nhiệt độ bình thường của trẻ sẽ dao động trong khoảng từ 36.5 - 37.5 độ C. Khi bị sốt, nhiệt độ cơ thể của trẻ sẽ tăng trên 38 độ C (nhiệt độ đo ở nách). Ngoài cách đo thân nhiệt ở nách, bố mẹ có thể đo ở những khu vực khác như hậu môn, miệng, trán của trẻ bằng nhiệt kế thủy ngân hoặc nhiệt kế điện tử. Tuy nhiên, thân nhiệt của trẻ ở từng bộ phận cơ thể sẽ khác nhau nên bố mẹ chú ý cân chỉnh phù hợp. (1)
Ngoài cách nhận biết trẻ bị sốt bằng cách đo thân nhiệt, bố mẹ có thể nhận biết trẻ bị sốt thông qua các biểu hiện sau:
- Mệt mỏi, thiếu sức sống;
- Dễ cáu gắt;
- Quấy khóc nhiều;
- Chán ăn;
- Cơ thể đổ nhiều mồ hôi;
- Đau nhức toàn thân;
- Có xu hướng muốn ngủ nhiều hơn.
Hướng dẫn cách hạ sốt cho trẻ nhanh tại nhà
Khi trẻ bị sốt, bố mẹ có thể hạ sốt cho trẻ nhanh chóng tại nhà bằng các cách sau:
1. Bù nước cho trẻ
Sốt khiến thân nhiệt của trẻ tăng cao dẫn đến mất nước, do đó, bố mẹ nên cho trẻ uống nhiều nước, đảm bảo cơ thể trẻ được cung cấp đủ nước. Ngoài ra, bố mẹ có thể tham khảo ý kiến bác sĩ về một số sản phẩm bù nước, bù điện giải bằng đường uống như oresol, hydrite để giúp bé hạ sốt hiệu quả hơn.
Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi, mẹ nên cho trẻ bú nhiều hơn để bù nước cho trẻ, đồng thời cung cấp các dưỡng chất cần thiết cho trẻ. (2)
2. Mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát cho trẻ
Sốt có thể khiến trẻ cảm thấy lạnh nhưng việc cho trẻ mặc quần áo quá dày, quá kín sẽ khiến thân nhiệt của trẻ tăng cao hơn. Do đó, bố mẹ nên cho trẻ mặc quần áo rộng rãi, thoáng mát, có khả năng thấm hút tốt để có thể tỏa bớt nhiệt và giúp trẻ hạ sốt nhanh chóng.
3. Để trẻ nghỉ ngơi
Giúp trẻ có nhiều thời gian để nghỉ ngơi là cách hạ sốt cho trẻ nhanh và đơn giản nhất. Khi bị sốt, đa số trẻ sẽ thấy mệt mỏi, đau nhức. Lúc này, trẻ nên được nghỉ ngơi nhiều hơn cho đến khi cơn sốt được giảm nhẹ, thân nhiệt ổn định ở mức bình thường trong 48 giờ.
4. Lau người cho trẻ bằng nước ấm
Một trong những cách hạ sốt cho trẻ tại nhà là lau người cho trẻ bằng nước ấm. Bằng cách này, thân nhiệt của trẻ không chỉ được hạ xuống mà còn giúp trẻ cảm thấy thoải mái, dễ chịu hơn. Cách này có thể áp dụng trong các trường hợp trẻ sốt nhẹ
Việc dùng khăn mềm và nước ấm lau khắp người trẻ sẽ giúp làm giãn mạch máu, giúp máu lưu thông tốt hơn và làm mát cơ thể. Khi dùng khăn ấm để lau người cho trẻ, bố mẹ nên chú ý tập trung làm mát vùng trán, thái dương, nách và bẹn của trẻ. Hơn nữa, quá trình lau mát người cho trẻ cần thực hiện liên tục trong khoảng 15 - 20 phút cho đến khi nhiệt độ cơ thể của trẻ hạ xuống mức bình thường, 37 độ C.
5. Bổ sung vitamin C
Bên cạnh chế độ dinh dưỡng đầy đủ, khoa học, bố mẹ nên bổ sung thêm vitamin C cho trẻ để hỗ trợ sức đề kháng và hệ miễn dịch chống lại các tác nhân gây bệnh, giúp trẻ nhanh khỏi bệnh hơn.
Bố mẹ có thể thêm các loại thực phẩm, trái cây chứa nhiều vitamin C như cam, bưởi, quýt vào khẩu phần ăn của trẻ để giúp trẻ hạ sốt hiệu quả hơn.
6. Cho trẻ uống thuốc hạ sốt
Giảm thân nhiệt của trẻ bằng thuốc hạ sốt là phương pháp được nhiều bố mẹ lựa chọn. Tùy vào độ tuổi, cân nặng, tình trạng sức khỏe, nguyên nhân gây sốt ở trẻ, bác sĩ sẽ chỉ định loại thuốc với liều lượng phù hợp. Do đó, bố mẹ lưu ý không được tự ý cho trẻ uống thuốc hạ sốt nếu không có sự đồng ý của bác sĩ.
Thông thường, paracetamol và ibuprofen là hai loại thuốc được sử dụng để giảm đau, hạ sốt cho trẻ. Trong đó:
- Paracetamol: Trẻ bị sốt cao, bố mẹ có thể cho trẻ uống Paracetamol 10-15mg/kg/lần, mỗi lần dùng cách nhau khoảng 4 - 6 giờ. Lưu ý, không được cho trẻ uống paracetamol quá 5 lần 1 ngày, không được tự ý dùng paracetamol để hạ sốt cho trẻ dưới 2 tháng tuổi.
- Ibuprofen: Mỗi lần dùng cách nhau khoảng 6 giờ. Không được tự ý dùng ibuprofen để hạ sốt cho trẻ dưới 3 tháng tuổi hoặc có cân nặng dưới 5kg. Lưu ý không dùng ibuprofen cho trẻ mắc bệnh hen suyễn hoặc nghi ngờ trẻ bị sốt xuất huyết.
Những điều cần lưu ý khi chăm sóc trẻ em tại nhà
Trong quá trình chăm sóc trẻ bị sốt tại nhà, bố mẹ nên lưu ý tránh mắc phải các sai lầm sau:
- Hạ sốt cho trẻ bằng cách chườm lạnh: Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bố mẹ không nên chườm lạnh để hạ sốt cho trẻ vì cách này sẽ khiến lỗ chân lông bị co lại, thân nhiệt không thể thoát ra ngoài. Hơn nữa, chườm lạnh có thể khiến trẻ bị bỏng lạnh và suy hô hấp.
- Ủ ấm cho trẻ khi sốt cao: Sốt cao sẽ gây ra tình trạng run, chân tay lạnh ngắt và lúc này trẻ sẽ cảm thấy lạnh. Nếu lúc này bố mẹ đắp chăn và ủ ấm cho trẻ sẽ vô tình đưa trẻ vào tình trạng cực kỳ nguy hiểm, có thể khiến trẻ sốt cao co giật, da tím tái bởi cảm giác rét run này xảy ra do hiện tượng co mạch ngoại vi và thân nhiệt bên trong của trẻ vẫn đang ở mức độ rất cao, có thể trên 40 độ C.
- Không đo và theo dõi nhiệt độ của trẻ: Nhiều bố mẹ chỉ kiểm tra nhiệt độ của trẻ bằng cách dùng tay áp lên trán và bắt đầu thực hiện các cách hạ sống thông thường hoặc cho trẻ uống thuốc hạ sốt ngay khi thấy bé ấm, nóng hơn bình thường. Tuy nhiên, điều này có thể gây nguy hiểm cho trẻ với các tác dụng phụ của thuốc, bố mẹ không có biện pháp xử lý phù hợp và kịp thời khi trẻ sốt cao.
- Kết hợp các loại thuốc hạ sốt với nhau: Trẻ sốt cao khiến bố mẹ lo lắng và mong muốn hạ sốt cho trẻ nhanh nhất có thể nhưng khi thân nhiệt của trẻ hạ xuống quá nhanh, trẻ có thể phải đối mặt với nhiều nguy hiểm.
- Dùng Aspirin hoặc các loại thuốc có thành phần chứa aspirin để hạ sốt cho trẻ: Những loại thuốc này có thể gây đau dạ dày, xuất huyết ruột và hội chứng Reye.
>>>Xem thêm: Trẻ sốt bao nhiêu độ là nguy hiểm?
Khi nào nên đưa trẻ đến cơ sở y tế?
Đa phần trẻ bị sốt là lành tính, các triệu chứng đi kèm thường ở mức độ nhẹ và có thể được điều trị hoàn toàn sau khoảng một tuần. Tuy nhiên, nếu trẻ bị sốt, kèm theo các biểu hiện sau, trẻ cần được đưa đến bệnh viện càng sớm càng tốt:
- Trẻ dưới 6 tháng tuổi có biểu hiện sốt, nhất là khi sốt trên 38 độ C;
- Ngủ li bì, hôn mê;
- Khó thở, thở nhanh;
- Xuất hiện co giật;
- Nôn mửa nhiều;
- Mất nước nghiêm trọng;
- Cơn sốt không có dấu hiệu hạ xuống sau khi đã thực hiện các cách hạ sốt thông thường;
- Mắt trũng.
Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc và những vấn đề sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ khoa Nhi, bệnh viện Đa Khoa Tâm Anh theo địa chỉ:
Qua những chia sẻ trên, hy vọng các bậc phụ huynh sẽ lựa chọn cho mình những cách hạ sốt cho trẻ an toàn, hiệu quả. Tuy nhiên, khi trẻ bị sốt, bố mẹ vẫn nên đưa trẻ đến bệnh viện để được chẩn đoán, kiểm tra nguyên nhân và hướng dẫn chăm sóc đúng cách.
