Hệ điều hành là gì? Tổng hợp hệ điều hành phổ biến trên máy tính, điện thoại

Trên thiết bị điện tử thông minh như laptop, smartphone, máy tính bảng đều được cài đặt sẵn một hệ điều hành để quản lý và điều hành thiết bị. Mặc dù chúng ta thường nghe đến cụm từ này, nhưng không phải ai cũng đã rõ hệ điều hành là gì, vai trò và chức năng của nó đối với mỗi thiết bị. Hãy cùng Hoàng Hà Mobile tìm hiểu qua bài viết được chia sẻ dưới đây!

Hệ điều hành là gì?

Hệ điều hành (HĐH) có tên tiếng anh là Operating System (OS), được hiểu là chương trình quản lý và điều hành cả phần cứng lẫn phần mềm của thiết bị. Cụ thể, hệ điều hành sẽ được tải và cài đặt vào thiết bị (điện thoại, laptop, máy tính bảng, đồng hồ thông minh, PC…) để quản lý các chương trình, ứng dụng trong đó.

Trong đó, hệ điều hành có nhiệm vụ cung cấp các cơ chế giao tiếp tiêu chuẩn cho các chương trình ứng dụng và người dùng cuối thông qua APIs và giao diện người dùng. Hay nói cách khác, HĐH đóng vai trò như một trung gian trong quá trình giao tiếp giữa người dùng với thiết bị.

Chức năng của hệ điều hành là gì?

HĐH được ví như một trung gian kết nối giữa người dùng với các thiết bị điện tử. Cụ thể, chương trình này có nhiệm vụ quản lý phần cứng và tài nguyên hệ thống, đồng thời tối ưu quá trình hoạt động của thiết bị. Chưa hết, nền tảng này còn cung cấp giao diện để người dùng có thể tương tác và sử dụng các chương trình phần mềm, ứng dụng.

Hệ điều hành máy tính

Sau khi tìm hiểu hệ điều hành là gì, chúng ta sẽ lần lượt đến với HĐH máy tính, HĐH điện thoại và một số hệ điều hành được sử dụng phổ biến hiện nay:

Hệ điều hành máy tính là gì?

Hệ điều hành máy tính được thiết kế để hoạt động trên các thiết bị máy tính như laptop, PC… HĐH máy tính sử dụng giao diện người dùng đồ họa - Graphical User Interface (viết tắt là GUI), cho phép người dùng tương tác với giao diện màn hình máy tính bằng chuột và bàn phím một cách nhanh chóng, thuận tiện.

Giao diện đồ họa trong hệ điều hành máy tính thường bao gồm các biểu tượng, nút, cửa sổ và menu kéo xuống. Mỗi nền tảng sẽ có giao diện GUI khác nhau, nhưng nhìn chung là hầu hết đều có đơn giản, trực quan, dễ sử dụng và có nhiều nét tương đồng với nhau.

Các hệ điều hành máy tính phổ biến

Dưới đây là 3 HĐH máy tính phổ biến và được sử dụng nhiều nhất hiện nay:

Hệ điều hành Windows là gì?

Windows là chương trình được phát triển bởi Microsoft và ra mắt lần đầu tiên từ năm 1980. Cho đến nay, Windows vẫn khẳng định được chỗ đứng của mình trên thị trường công nghệ với lượng người sử dụng lớn nhất trên toàn thế giới. Hầu hết các dòng máy tính hiện nay đều được tích hợp sẵn với nền tảng này.

• Ưu điểm: Dễ sử dụng, hiệu suất tốt, hoạt động ổn định, khả năng tương thích cao, cung cấp đầy đủ chức năng phục vụ cho nhu cầu học tập, làm việc và giải trí của người dùng.
• Nhược điểm: Vì là hệ điều hành mã nguồn mở và có lượng người sử dụng cao, nên Windows thường là đối tượng được nhiều hacker chú ý. Vì thế, rủi ro bảo mật trên Windows khá cao vì nhiều phần mềm virus, mã độc… được tin tặc thiết kế cho hệ điều này này.

Hệ điều hành MacOS là gì?

MacOS là hệ điều hành độc quyền được phát triển dành riêng cho các sản phẩm máy tính để bàn, laptop của Apple. MacOS này được đánh giá cao bởi khả năng hoạt động ổn định, mượt mà với tốc độ cao.

• Ưu điểm: Giao diện đẹp mắt, khả năng hoạt động ổn định, mượt mà, tốc độ hoạt động cao, bảo mật tốt và được cài đặt sẵn trên các sản phẩm máy tính để bàn, laptop của Apple.
• Nhược điểm: Nhiều phần mềm, ứng dụng không tương thích với MacOS.

Hệ điều hành Linux là gì?

Linux là một hệ điều hành mã nguồn mở cho phép người dùng thoải mái chính sửa hay thay đổi bất cứ điều gì để phù hợp với nhu cầu sử dụng của mình mà không cần được cấp phép. Điểm nổi bật của Linux là tính bảo mật cao, giúp hạn chế tình trạng bị xâm nhập trái phép bằng virus hay mã độc.

• Ưu điểm: Tính bảo mật cao, miễn phí sử dụng, cho phép tùy chỉnh, hoạt động mượt mà, ổn định và phù hợp với cả những thiết bị có cấu hình thấp.
• Nhược điểm: Ít người sử dụng nên không có nhiều ứng dụng trên Linux, ngoài ra, giao diện của Linux cũng khá khác biệt nên người dùng cần mất thời gian làm quen trước khi sử dụng.

Hệ điều hành điện thoại

Dưới đây là khái niệm và một số hệ điều hành điện thoại phổ biến:

Hệ điều hành điện thoại là gì?

HĐH điện thoại là chương trình được thiết kế cho các thiết bị di động như điện thoại thông minh, đồng hồ thông minh, máy tính bảng cùng một số thiết bị điện tử thông minh khác.

HĐH điện thoại thường được thiết kế đơn giản và không có đầy đủ tính năng như trên máy tính. Các tính năng cơ bản trên điện thoại là: điện thoại, nhắn tin, lưu trữ dữ liệu, định vị GPS, trình duyệt web, màn hình cảm ứng, camera, ứng dụng thông minh,…

Các hệ điều hành điện thoại phổ biến

2 hệ điều hành điện thoại phổ biến nhất hiện nay là iOS và Android:

Hệ điều hành Android là gì?

Android là hệ điều hành phổ biến với lượng người sử dụng đông đảo hàng đầu hiện nay. Ban đầu, chương trình này được nghiên cứu bởi Android Inc. Tuy nhiên, vào năm 2005, Google đã mua lại Android và tiếp tục điều hành, phát triển Android cho đến hiện tại.

Hầu hết các dòng smartphone đều sẽ được tích hợp sẵn Android trong máy, phổ biến nhất là Samsung, Realme, Xiaomi, OPPO,…

• Ưu điểm: Mã nguồn mở, trực quan, dễ sử dụng, khả năng tùy biến cao, cung cấp kho ứng dụng khủng và dễ dàng đặt lại thiết bị trong trường hợp quên mật khẩu.
• Nhược điểm: Độ bảo mật, độ ổn định và mượt vẫn chưa bằng iOS.

Hệ điều hành iOS là gì?

iOS là hệ điều hành độc quyền chỉ được sử dụng cho các dòng điện thoại iPhone của Apple. HĐH này được Apple ra mắt vào năm 2007 và nhanh chóng chiếm được tình cảm từ đông đảo người dùng bởi độ mượt mà, ổn định và tính bảo mật cao.

• Ưu điểm: Hiệu năng cao, hoạt động ổn định, khả năng tối ưu phần mềm tốt và tính bảo mật cao.
• Nhược điểm: Kho ứng dụng hạn chế hơn so với Android và chỉ sử dụng độc quyền cho các dòng iPhone.

So sánh hệ điều hành điện thoại và máy tính

Hai nền tảng này khá khác biệt, cả về hiệu năng lẫn tính năng. HĐH máy tính được thiết kế cho các thiết bị máy tính, laptop và phục vụ cho mục đích học tập, làm việc, giải trí. Trong khi đó, hệ điều hành điện thoại lại chủ yếu tập trung vào mục đích giải trí và liên lạc.

Tuy nhiên, HĐH điện thoại đang ngày một phát triển và được cải tiến từng ngày để đáp ứng được nhu cầu phục vụ cho công việc của người dùng.

Các thành phần chính của hệ điều hành

Sau khi tìm hiểu hệ điều hành là gì, chúng ta sẽ đến với 3 thành phần chính của hệ điều hành, bao gồm:

Kernel

Kernel chịu trách nhiệm quản lý tài nguyên trên thiết bị và thực hiện những nhiệm vụ quan trọng như: lập lịch trình thực hiện các tác vụ, quản lý bộ nhớ, điều khiển phần cứng, đồng bộ hóa và bảo mật dữ liệu hệ thống.

User Interface

User Interface cho phép người dùng thao tác trên thiết bị thông qua giao diện, tương tác với hệ thống, tìm kiếm thông tin và điều khiển các ứng dụng, phần mềm một cách dễ dàng.

Application Programming Interfaces

Application Programming Interfaces (APIs) được ví như cầu nối liên kết hoạt động của hệ điều hành với các ứng dụng. Qua APIs, ứng dụng có thể truy cập vào tài nguyên hệ thống và cho phép nhà phát triển tạo nên những ứng dụng, chương trình phần mềm trên đó.

Phần mềm trong hệ điều hành

Phần mềm trong hệ điều hành có nhiệm vụ cung cấp cho người dùng các chương trình ứng dụng và chức năng khác nhau để thực hiện những tác vụ tương ứng, bao gồm: ứng dụng văn phòng, game, phần mềm bảo mật, quét virus,…

Ví dụ: Một số phần mềm chỉ tương thích với Android, nhưng lại không tương thích với iOS và ngược lại, hoặc một số phần mềm chỉ định rõ phiên bản hệ điều hành nào mới tương thích với nó (32 bit hay 64bit chẳng hạn).

Cách cập nhật hệ điều hành

Các nhà phát triển thường xuyên tung ra các bản cập nhật nhằm khắc phục lỗ hổng bảo mật cũ hoặc những lỗi còn tồn tại trong hệ thống cũ, đồng thời bổ sung những cải tiến, nâng cấp mới để nâng cao trải nghiệm người dùng.

Vậy nên, bên cạnh việc tìm hiểu hệ điều hành là gì, bạn cũng cần thường xuyên cập nhật để đảm bảo hệ thống trong thiết bị máy tính, điện thoại luôn hoạt động một cách tối ưu và được bảo vệ bởi những tính năng bảo mật tiên tiến nhất.

Cách cập nhật hệ điều hành cụ thể là:

• Windows: Bạn có thể tìm kiếm bản cập nhật hệ điều hành mới nhất bằng cách truy cập vào Windows Update tại Settings hoặc Control Panel. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể bật tính năng cập nhật tự động để tiết kiệm thời gian và tối ưu quá trình cập nhật.
• MacOS: Bạn có thể xem bản cập nhật mới nhất tại System Preferences hoặc Mac App Store. Đừng quên cập nhật thường xuyên để sửa lỗi, cải thiện hiệu suất và tăng cường bảo mật cho thiết bị.
• Android/iOS: Người dùng có thể tìm kiếm bản cập nhật mới nhất trong phần Cài đặt (Settings) để tiến hành cập nhật cho thiết bị.

Trước khi cập nhật, đừng quên tắt các chương trình đang chạy và sao lưu lại các dữ liệu quan trọng để tránh mất dữ liệu hoặc xảy ra lỗi trong quá trình cài đặt. Ngoài ra, thiết bị cần được duy trì kết nối với internet trong suốt quá trình cập nhật hệ điều hành.

Lời kết

Như vậy, bài viết trên đã giúp bạn nắm rõ hệ điều hành là gì và cung cấp một số thông tin xoay quanh chủ đề này. Hy vọng bài viết sẽ hữu ích và đừng quên để lại câu hỏi nếu có bất cứ thắc mắc nào cần được giải đáp, bạn nhé!

Xem thêm:

• Mẹo thiết lập thao tác bàn di chuột trên hệ điều hành Windows
• Tiny 10 - Hệ điều hành Windows tối giản chỉ 2GB Ram để sử dụng