Chấy rận: Dấu hiệu, nguyên nhân, cách điều trị và cách phòng ngừa

Bệnh chấy rận là bệnh gây ra do ký sinh trùng trên da gây viêm da. Chấy rận được chia thành 3 loại bao gồm chấy, rận và rận mu. Bệnh không gây nguy hiểm nhưng dễ lây truyền và gây nhiều khó chịu cho người bệnh. Hãy cùng nhau đi tìm hiểu một số thông tin về dấu hiệu, nguyên nhân, cách điều trị và cách phòng ngừa chấy rận nhé!

1 Bệnh chấy rận là gì?

Chấy hay rận là loài côn trùng ký sinh rất nhỏ, không có cánh sống ký sinh trên da và hút máu người để sống. Chấy rận tuy không nguy hiểm nhưng cực kỳ dễ lây truyền qua quần áo hoặc cơ thể khi tiếp xúc gần.

Bệnh chấy rận gây ra tình trạng nhiễm trùng và viêm da (đỏ, ngứa, sưng).

Chấy rận chia thành 3 loại bao gồm:

• Chấy: Sống ở trên da đầu của người.
• Rận: Chủ yếu sống ở trên quần áo, trên giường, môi trường sống chật chội, bị ô nhiễm. Rận sẽ di chuyển lên da người, đặc biệt là những người ít tắm hoặc ít giặt đồ thường xuyên để hút máu.
• Rận mu: Thường thấy trên da và lông ở vùng mu, đôi khi ở vùng lông ngực, lông mày hoặc lông mi. Rận mu chủ yếu lây truyền qua đường tình dục. [1]

Chấy rận chia thành 3 loại: chấy, rận, rận mu

2 Nguyên nhân gây bệnh chấy rận

Chấy rận hút máu người và có thể tìm thấy trên đầu, cơ thể và vùng mu của con người. Rận cái tạo ra một chất dính giúp gắn chặt từng quả trứng vào gốc sợi lông và tóc. Trứng nở trong 6 đến 9 ngày.

Bạn có thể bị chấy rận khi tiếp xúc với chấy hoặc trứng chấy. Nguyên nhận gây bệnh chấy rận tùy thuộc vào đặc tính của từng loài khác nhau:[2]

Chấy da đầu

Chấy da đầu không có cánh, chúng to cỡ khoảng từ 1,5 đến 3 cm, có màu da hoặc xám và có thể quan sát bằng mắt thường được. Chấy da đầu có miệng gồm 6 đôi móc để bám chắc vào tóc và 1 mũi nhọn để chích và hút máu ở trên đầu của người bệnh.

Chấy da đầu

Rận cơ thể

Môi trường sống mất vệ sinh có thể tạo cơ hội cho rận sinh sôi. Rận cơ thể có hình thái giống với chấy da đầu. Chúng có màu từ nâu đến trắng xám, có sáu chân và có kích thước bằng hạt vừng. Rận cơ thể có thể quan sát được bằng mắt thường.

Rận cơ thể trên quần áo

Rận mu

Rận mu lây truyền qua đường tình dục ở người đã dậy thì. Chúng có cơ thể màu xám, dài tầm 2mm và cơ thể hình bầu dục. Vì hình dáng có sự tương đồng với loài cua, nên nó còn được gọi là rận cua.

Rận mu có đầu nhỏ hơn thân, có 6 chân và mỗi chân đều có móng vuốt. Nhờ đặc điểm này mà chúng có thể ngoạm chắc trên lông người.

Rận mu có thể xuất hiện trên lông mi của người mắc

3 Phương thức lây truyền

Chấy da đầu

Chấy da đầu chủ yếu lây lan khi tiếp xúc trực tiếp với tóc của người bị nhiễm bệnh. Sự tiếp xúc như vậy có thể phổ biến ở trẻ em sinh hoạt chung với nhau ở:

• Trường học.
• Nhà.
• Những nơi khác (ví dụ: các hoạt động thể thao, sân chơi, cắm trại). [3]

Rận cơ thể

Sự lây nhiễm rận cơ thể thường gặp ở những người sống trong điều kiện đông đúc và vệ sinh kém, những người không được tắm rửa thường xuyên và thay quần áo sạch, chẳng hạn như:

• Người sống trong môi trường tập thể như quân đội, trường nội trú,...
• Người vô gia cư, tị nạn.

Rận cơ thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với người có chấy rận trên cơ thể hoặc với các vật dụng như quần áo, giường, khăn trải giường hoặc khăn tắm đã được người bị nhiễm rận dùng qua. [4]

Rận mu

Rận mu thường lây lan qua quan hệ tình dục và phổ biến nhất ở người lớn.

Rận mu có thể lây lan do dùng chung đồ vật như quần áo, khăn trải giường và khăn tắm với người bị nhiễm khuẩn.

Ngoài ra, rận mu được tìm thấy trên đầu hoặc lông mi của trẻ em do tiếp xúc gần gũi với cha mẹ hoặc có thể là dấu hiệu của việc bị lạm dụng tình dục. [5]

Rận mu thường lây lan qua quan hệ tình dục

4 Yếu tố nguy cơ

Chấy da đầu

• Trẻ em: Học sinh ở trường học, đặc biệt là trường nội trú dễ có nguy cơ mắc bệnh chấy rận do tiếp xúc và sinh hoạt chung với nhiều người.
• Giới tính: Tỷ lệ nữ giới mắc chấy da đầu cao hơn nam giới.
• Chủng tộc: Người Mỹ gốc Phi nhiễm chấy ít phổ biến hơn nhiều so với những người thuộc các chủng tộc khác

Rận cơ thể

• Môi trường sống: Điều kiện sống kém vệ sinh và chật hẹp tạo điều kiện thích hợp để lây lan rận cơ thể.
• Người vô gia cư không được tắm rửa thường xuyên.

Rận mu

• Tiếp xúc cơ thể: hoạt động tình dục (hay gặp nhất), ôm, hôn (hiếm gặp).
• Dùng chung đồ dùng cá nhân: khăn tắm, chăn, giường ngủ...

5 Triệu chứng bệnh chấy rận

Triệu chứng chấy da đầu

• Nhìn thấy trứng chấy bám chặt gần chân tóc, phần tóc sau tai, gáy.
• Ngứa dữ dội hoặc nhột nhẹ: Chấy bò trên da đầu.
• Có cảm giác có ký sinh trùng di chuyển trên đầu.
• Đau.
• Vết loét trên da đầu, cổ và vai: Do tự gãi hoặc do chấy cắn. [6]

Triệu chứng rận cơ thể

• Nhìn thấy trứng rận và rận bò trên quần áo và vật dụng cá nhân.
• Có cảm giác có ký sinh trùng di chuyển trên da, lông,…
• Ngứa dữ dội.
• Đau.
• Nhột nhẹ.
• Vết loét trên da do gãi.
• Vết cắn nhỏ trên da.

Triệu chứng rận mu

• Nhìn thấy trứng rận và rận mu tập trung vùng lông mu hoặc ít phổ biến hơn là ở những nơi khác trên cơ thể (lông mày, lông mi, râu, ria mép, nách, vùng quanh hậu môn, bẹn, thân, da đầu).
• Có cảm giác có ký sinh trùng di chuyển trên những bộ phận trên.
• Ngứa dữ dội.
• Đau.
• Nhột nhẹ.
• Vết loét trên da do gãi.
• Vết cắn nhỏ trên da, đặc biệt là quanh eo, háng, đùi trên và vùng mu.
• Xuất hiện đốm phân màu đen trong đồ lót.

6 Khi nào cần gặp bác sĩ?

Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ

Hãy đến gặp bác sĩ ngay nếu như có các biểu hiện như sau:

• Không thể điều trị khỏi rận mặc dù đã dùng các sản phẩm không kê đơn.
• Phụ nữ có thai có dấu hiệu bệnh rận mu.
• Xuất hiện các triệu chứng nhiễm trùng như đỏ, rát vùng da tổn thương, xuất hiện sốt cao (trên 38,5 độ C).
• Tình trạng ngứa kéo dài.
• Xuất hiện đỏ và xuất huyết vùng mắt.

Địa chỉ khám chữa bệnh uy tín

Nếu gặp các dấu hiệu nên trên, bạn nên đến ngay các cơ sở y tế gần nhất hoặc bất kỳ bệnh viện đa khoa nào để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Ngoài ra, có thể tham khảo một số địa chỉ dưới đây:

• Tp. Hồ Chí Minh: Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, Bệnh viện Da Liễu TPHCM, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới...
• Hà Nội: Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, Bệnh viện Da liễu Trung ương Hà Nội...

7 Điều trị chấy rận hiệu quả

Điều trị chấy da đầu

Đối với chấy da đầu, cách điều trị tối ưu nhất là sử dụng thuốc diệt trứng chấy hoặc dầu gội trị chấy kết hợp với các phương pháp: [7]

• Cắt ngắn tóc để tiện chăm sóc hơn.
• Nếu bị lây, bạn nên tìm xem ai là nguồn lây chấy cho bạn và không tiếp xúc trực tiếp hay dùng chung đồ với người đó tới khi cả 2 hết bệnh.
• Một số vật dụng cá nhân bị nhiễm rận cần phải được giặt sạch với nước trên 60 độ C và phơi khô rồi bọc kín trong túi nhựa trong 2 tuần.

Giặt sạch và sấy khô ở nhiệt độ cao quần áo để phòng ngừa chấy

Điều trị rận

• Nhiễm rận cần được điều trị bằng cách cải thiện vệ sinh cá nhân của người bị nhiễm, bao gồm đảm bảo thay quần áo sạch thường xuyên (ít nhất là hàng tuần).
• Quần áo, khăn trải giường và khăn tắm mà người bị nhiễm khuẩn sử dụng phải được giặt bằng nước nóng (ít nhất 60 độ C), sấy khô và bọc kín trong túi nhựa trong 2 tuần.

Điều trị rận mu

Sử dụng các sản phẩm không kê đơn để điều trị rận mu như thuốc bôi 1% permethrin (Nix) hoặc pyrethrin, rửa sạch sau 10 phút. Nếu không hiệu quả cần đến gặp bác sĩ để được chỉ định dùng Malathion, Ivermectin (Stromectol), Lindane. Ngoài ra, người bệnh cũng cần kết hợp thuốc và thay đổi lối sống để quá trình điều trị hiệu quả hơn.

• Vệ sinh kỹ khu vực nhiễm khuẩn.
• Khi chỉ có một lượng nhỏ rận và trứng có thể bắt được nên lấy kẹp gắp chúng ra ngoài để loại bỏ hoàn toàn nguyên nhân gây bệnh.
• Mặc đồ lót và quần áo sạch sẽ, khô ráo.
• Giặt và sấy khô vật dụng cá nhân ở mức nhiệt trên 60 độ C và bảo quản kín chúng trong 2 tuần.
• Không quan hệ tình dục đến khi hết bệnh. [8]

8 Phòng ngừa chấy rận

• Tuyệt đối không quan hệ tình dục trong thời gian điều trị rận mu.
• Đồ dùng cá nhân phải được vệ sinh sạch sẽ: chăn, màn, quần áo nên giặt ở nước ấm 60 độ C rồi sấy khô.
• Khám các bệnh lây truyền qua đường tình dục để tránh lây lan cho bạn tình.
• Vệ sinh cá nhân, đồ dùng và các nơi có chứa nguồn bệnh thường xuyên là cách tốt nhất để phòng ngừa lây nhiễm chấy rận.
• Khi đã bị chấy rận cần kiểm tra và tránh lây nhiễm cho thành viên trong gia đình, tránh xa các nơi đông người và sinh hoạt chung cho tới khi hết bệnh.
• Không chia sẻ đồ dùng cá nhân như mũ, khăn quàng cổ, áo khoác, lược, bàn chải, phụ kiện tóc và tai nghe.
• Đối với phụ nữ mang thai, việc sử dụng thuốc phải theo chỉ định của bác sĩ. Chú ý khi sử dụng các loại thuốc, dầu gội để điều trị chấy rận và khi xuất hiện các dấu hiệu lạ cần đi khám bác sĩ để điều trị kịp thời.

Hy vọng bài viết đã cung cấp thêm cho bạn các thông tin quan trọng về chấy rận. Nếu thấy bài viết hay và hữu ích, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè nhé!