Cây xạ đen có tác dụng gì? Cách dùng và liều dùng cây xạ đen

Cây xạ đen được biết đến như một loại thảo dược quý bởi lá cây có thể dùng riêng lẻ hoặc kết hợp với các thảo dược khác để nấu nước uống giúp chữa bệnh và tăng sức đề kháng, đặc biệt hiệu quả với bệnh ung thư. Do đó, cây xạ đen còn được gọi là cây ung thư. Hãy cùng tìm hiểu cây xạ đen có tác dụng gì, cách dùng và liều dùng qua bài viết sau nhé!

1Mô tả cây xạ đen

Cây xạ đen là gì?

Cây xạ đen (tên gọi khác: Thanh giang đằng, xạ đen châu u) có tên khoa học là Celastrus hindsii thuộc họ Celastraceae (Dây gối). [1]

Xạ đen là loại cây dây leo thân gỗ, mọc thành bụi, thân dài từ 3-10m, có cành tròn. Lúc non màu xám nhạt, sau chuyển sang màu nâu, về sau có màu xanh. Hoa ra vào tháng 3-5, quả vào tháng 8-12.

Cây phân bố ở Trung Quốc, Việt Nam, Myanmar. Ở Việt Nam, loài Xạ đen Châu u (Celastrus hindsii) hiếm gặp, thường xuất hiện rải rác ở Hà Nam, Ninh Bình, Quảng Ninh, vườn quốc gia Cúc Phương, Thừa Thiên Huế, Tây Nguyên.

Cây xạ đen có tên khoa học là Celastrus hindsii thuộc họ Celastraceae (Dây gối)

Cây xạ đen có mấy loại?

Cây Xạ đen Celastrus hindsii thường bị nhầm lẫn với cây Cùm rụm (Ehretia dentata Courch.) và cây Dót (Ehretia asperula Zoll. & Mor.) hay còn gọi là Xạ đen Hòa Bình. [2]

Tuy nghiên cứu cho thấy có sự khác biệt rõ ràng về thành phần hóa học giữa cây Celastrus hindsii và Ehretia asperula, nhưng chỉ loài Xạ đen châu u (Celastrus hindsii) mới được chứng minh có tác dụng ức chế tế bào ung thư.

Loài xạ đen này chứa 3 hoạt chất đặc biệt: Flavonoid, Quinon và Saponin Triterpenoid. Những hoạt chất này có tác dụng chống oxy hóa, ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư và hỗ trợ loại bỏ tế bào ung thư khỏi cơ thể.

Đặc điểm

Xạ đen Châu Âu

Xạ đen Hòa Bình

Tên khoa học

Celastrus hindsii

Ehretia asperula

Tên Tiếng Việt

Dây gối ấn độ

Dót

Tên gọi khác

Thanh giang đằng, xạ đen châu Âu

Họ

Dây gối (Celastraceae)

Vòi voi (Boraginaceae)

Tính năng, công dụng

Chữa ung thư. Thuốc điều kinh, bế kinh, bệnh lậu (Rễ)

Cây được dùng chữa u bướu, ung nhọt (Lá)

Phân bố

Ninh Bình, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế. Cây mọc tự nhiên trong rừng thứ sinh, ở độ cao dưới 300 m.

Quảng Ninh (Vịnh Hạ Long), Hoà Bình (Mai Châu), Thanh Hoá (Ngọc Lặc), Nghệ An (Con Cuông)

2Cây xạ đen có tác dụng theo Y học hiện đại

Ngăn ngừa ung thư

Xạ đen có chứa 3 hoạt chất đặc biệt là flavonoid, quinon và saponin triterpenoid. Những hoạt chất này có tác dụng chống oxy hóa, ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư và hỗ trợ loại bỏ tế bào ung thư khỏi cơ thể.

Xạ đen có chứa 3 hoạt chất đặc biệt là flavonoid, quinon và saponin triterpenoid giúp ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư

Chống oxy hóa

Các hoạt chất trong xạ đen không chỉ có khả năng chống lại gốc tự do mà còn giảm tác động tiêu cực của chúng lên tế bào, bảo vệ cơ thể khỏi tổn thương và bệnh tật.

Kháng khuẩn

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng trong xạ đen chứa các hoạt chất quý như saponin triterpenoids có tác dụng chống nhiễm khuẩn. Đây là những hoạt chất hiếm hoi mà ít thấy ở các loại cây thuốc khác như trinh nữ hoàng cung, hoàn ngọc hoặc cây thông đỏ, đem lại giá trị vô cùng quý báu trong việc bảo vệ sức khỏe và phòng chống bệnh tật.

Xạ đen chứa các hoạt chất quý như saponin triterpenoids có tác dụng chống nhiễm khuẩn

Hỗ trợ điều trị gút

Cây xạ đen có chứa cả α và β-amyrin đều có khả năng chống bệnh gút do chúng là các hợp chất chống viêm. Kết quả về khả năng kháng xanthine oxidase của α- và β-amyrin đã được thể hiện trong vai trò điều trị bệnh gút.

Cây xạ đen có chứa cả α và β-amyrin đều có khả năng chống bệnh gút do chúng là các hợp chất chống viêm

Chống tăng sắc tố da

Tyrosinase đã thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu vì biết rằng bệnh nhân ung thư có thể phát triển các phản ứng miễn dịch liên quan đến quá trình hình thành hắc tố. [3]

Mặc dù là nghiên cứu đầu tiên về α-amyrin và β-amyrin của cây xạ đen trong việc xem xét khả năng chống tyrosinase nhưng kết quả đã góp phần hỗ trợ việc sử dụng α-amyrin và β-amyrin như một phương pháp điều trị tăng sắc tố da.

3Cây xạ đen có tác dụng theo Y học cổ truyền

Cây xạ đen được biết đến với biệt danh 'cây ung thư' vì thành phần hóa học của nó có khả năng ức chế tế bào ung thư, đặc biệt là ung thư gan và ung thư phổi. Thành phần hóa học của cây bao gồm polyphenol như axit lithospermic và axit lithospermic B, axit rosmarinic, kaempferol 3-rutinoside, rutin, sesquiterpene và triterpene, cùng với các nhóm hợp chất khác như axit amin, quinone, flavonoid, tanin...đem lại nhiều lợi ích với sức khỏe như:

• Điều trị bệnh viêm gan, xơ gan, hỗ trợ chữa gan nhiễm mỡ làm vàng da.
• Giải độc, tiêu viêm, mụn nhọt trên da.
• Ổn định huyết áp, hoạt huyết.
• Giúp giải tỏa căng thẳng, an thần.
• Tăng sức đề kháng.
• Trị các bệnh xương khớp, cột sống.

4Một số bài thuốc về cây xạ đen

Bài thuốc thông kinh, lợi tiểu, giải nhiệt

Cho 15g cây xạ đen và 12g kim ngân hoa. Sử dụng các loại dược liệu đã phơi khô, đem sao vàng sau đó hãm như cách pha nước chè. Uống toàn bộ thuốc trong một ngày.

Bài thuốc tăng cường hệ miễn dịch, giảm căng thẳng

Sử dụng 15g cây xạ đen, 15g giảo cổ lam và 15g nấm linh chi. Kết hợp tất cả các thành phần trong một thang thuốc và sắc uống hàng ngày.

Bài thuốc hỗ trợ trị các bệnh về gan

Sắc hỗn hợp dược liệu gồm 50g cây xạ đen, 30g cà gai leo và 10g mật nhân cùng với 2 lít nước trong 15 phút. Dùng nước thuốc uống thay cho nước lọc hàng ngày.

Sắc hỗn hợp dược liệu gồm 50g cây xạ đen, 30g cà gai leo và 10g mật nhân để hỗ trợ điều trị các bệnh về gan

Bài thuốc tăng cường sức khỏe và phòng ngừa bệnh

Nấu 70g lá và thân xạ đen với 1.5 lít nước cho đến khi sôi, sau đó để nguội trong 20 phút và sử dụng phần nước này thay thế nước lọc. [4]

Bài thuốc dành cho người bị ung thư

Sử dụng 40g xạ đen với 30g bạch hoa xà và 20g bán chi liên sắc cùng 1.5 lít nước. Đun cho đến khi chỉ còn 600ml nước thuốc sắc uống, sau đó lọc nước, để nguội và dùng làm nước uống trong ngày.

Bài thuốc cầm máu và trị mụn nhọt

Trước hết, bạn cần sát trùng vết thương sạch sẽ, chuẩn bị 3-5 lá xạ đen tươi đem giã nát rồi đắp lên vết thương sau đó băng lại.

Chuẩn bị 3-5 lá xạ đen tươi đem giã nát rồi đắp lên vết thương để trị mụn nhọt

5Lưu ý khi sử dụng cây xạ đen

Trước khi sử dụng cây xạ đen làm dược liệu, cần tham khảo ý kiến của thầy thuốc hoặc bác sĩ để tránh tác dụng phụ hoặc tương tác thuốc. Một số lưu ý khi sử dụng cây xạ đen bao gồm:

• Không dùng quá liều lượng cho phép vì có thể gây hạ huyết áp, hoa mắt, chóng mặt.
• Thuốc hoặc trà từ cây xạ đen sau khi nấu hoặc hãm cần pha vừa đủ, uống đúng liều lượng và dùng hết trong một ngày.
• Tránh để thuốc qua đêm vì khi dùng sẽ bị đau bụng, đầy bụng và tiêu chảy.
• Xạ đen có tác dụng an thần và chữa mất ngủ nên có thể gây ngủ gà, ngủ gật.
• Cần thận trọng với người có bệnh thận vì có thể gây suy thận.
• Không tự điều chỉnh liều lượng và phối hợp với các loại dược liệu khác để tránh gây ra những tác dụng không mong muốn.
• Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú, trẻ em dưới 5 tuổi nên tránh sử dụng cây xạ đen, còn nếu muốn dùng xạ đen để điều trị bệnh ung thư thì cần tham vấn ý kiến của bác sĩ.
• Tránh sử dụng thức uống có cồn và một số loại thực phẩm như cà pháo, đậu xanh, măng chua, rau muống khi dùng cây xạ đen, vì chúng có thể làm giảm tác dụng của cây xạ đen.
• Nên uống thuốc tây y và các bài thuốc từ cây xạ đen cách nhau tối thiểu 30 phút để đạt hiệu quả điều trị và tránh các tương tác thuốc.

Thuốc hoặc trà từ cây xạ đen sau khi nấu hoặc hãm cần pha vừa đủ, uống đúng liều lượng và dùng hết trong một ngày

Bài viết trên đã cung cấp cho bạn thông tin về cây xạ đen có tác dụng gì, cách dùng và liều dùng cây xạ đen. Vì vậy cây xạ đen là thuốc nam quý với đặc tính chống ung thư, an thần, giải tỏa căng thẳng, tăng cường miễn dịch và điều trị các bệnh về gan. Nếu bạn thấy bài viết hay và hữu ích thì hãy chia sẻ đến người thân và bạn bè bạn nhé!