Số khối được biết đến là giá trị của các hạt proton, neutron trong nguyên tử. Đơn vị số khối bằng 1/12 khối lượng nguyên tử Cacbon với ký hiệu là u. Vậy số khối là gì? Công thức tính và ứng dụng của số khối như thế nào? Hãy cùng VietChem khám phá lời giải đáp chi tiết dưới đây.

1. Định nghĩa số khối là gì?

Số khối là đơn vị biểu thị khối lượng của nguyên tử. Đây là số nguyên dương có đơn vị được tính là amu. Có thể hiểu đơn giản, số khối của nguyên tử bằng tổng khối lượng của các hạt Neutron và Proton. Đại lượng này khác với khối lượng nguyên tử bởi không có Electron.

Số khối của nguyên tử bằng tổng khối lượng của các hạt Neutron và Proton

2. Tính chất của số khối

Một số tính chất của số khối là gì góp phần xác định đặc điểm của nguyên tử. Vì thế, việc hiểu rõ về tính chất vật lý và hóa học của số khối là rất cần thiết.

2.1. Tính chất vật lý của số khối

Số khối là đại lượng có liên quan đến mật độ, kích thước, khối lượng và hình dạng của nguyên tử. Số khối sở hữu một số tính chất vật lý đáng chú ý sau:

• Về mật độ: Số khối của nguyên tử lớn thì mật độ càng cao.
• Về kích thước: Đơn vị đo kích thước của nguyên tử là pm. Tùy theo số lượng Proton và Electron mà đơn vị này sẽ có sự thay đổi tương ứng.
• Về khối lượng: Khối lượng của số khối có đơn vị đo là u hay còn được gọi là đồng phân khối.
• Về hình dạng: Tùy vào cấu trúc hạt nhân và cấu trúc của electron mà mỗi nguyên tử sẽ sở hữu một hình dạng riêng. Bao gồm: Hình hộp chẵn, hình trụ hay hình cầu.

Tìm hiểu tính chất của số khối nguyên tử

2.2. Tính chất hóa học của số khối

Số khối sở hữu một số tính chất hóa học đặc trưng sau:

• Dựa vào số khối là gì có thể xác định được khả năng tạo thành hợp chất mới hay tương tác giữa các chất với nhau.
• Những nguyên tử có số khối lớn thì sự tương tác qua lại sẽ cao hơn.
• Số khối của nguyên tử khác nhau có thể tạo thành hợp chất mới.
• Số khối có liên quan chặt chẽ đến phản ứng hóa học. Bởi nếu số khối khác nhau sẽ tạo ra sản phẩm có tính chất khác biệt.

3. Công thức tính số khối là gì

Số khối của hạt nhân bằng khối lượng của các hạt trong nguyên tử. Công thức tính số khối bằng số neutron cộng số proton (số khối = số Nơtron + số Proton). Trong đó:

3.1. Số Neutron

Số Neutron trong hạt nhân nguyên tử. Chúng có thể kết hợp với proton để tạo thành hạt nhân nhưng không mang điện tích. Đặc biệt, giá trị này không cố định mà có thể thay đổi isotope trên cùng một nguyên tố để tạo ra các phiên bản khác nhau.

Số Neutron nằm trong hạt nhân nguyên tử

3.2. Số Proton

Đây chính là số lượng proton có trong hạt nhân nguyên tử. Dựa vào đại lượng này có thể xác định được đó là nguyên tố nào. Ví dụ: Nguyên tử có 2 proton là Heli và 1 proton là Hirdo.

Tuy rằng công thức tính kể trên khá đơn giản nhưng rất dễ nhầm lẫn. Khi tính số khối trong hợp chất, cần dựa vào công thức hóa học của từng nguyên tố.

• Ví dụ 1

Tính số khối của nguyên tử Cacbon khi có số hiệu và khối lượng nguyên tử lần lượt là 6 - 12. Khi đó, số proton và neutron của nguyên tử Cacbon đều bằng 6. Vậy số khối của Cacbon bằng 12.

• Ví dụ 2: Tính số khối của phân tử nước?

Mỗi nguyên tử Hidro có 1 Proton và 0 Neutron. Mỗi nguyên tử Oxi có 8 Proton và 8 Neutron. Khi đó, số khối của nước sẽ là 18 (amu)

Số Proton trong hạt nhân nguyên tử

4. Lưu ý khi tính số khối

Khi áp dụng công thức tính số khối là gì, các bạn cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Có thể xác định được nguyên tố đó là gì khi biết tổng số proton trong nguyên tử.
• Số neutron có thể thay đổi ngay cả khi cùng một nguyên tố.
• Có thể tính số khối trung bình thông qua tỷ lệ tự nhiên của số khối từng nguyên tử và các isotope trong đó.

5. Đơn vị đo số khối khác

5.1. Đơn vị đo số khối trong đại số

Trong đại số, số khối dùng để đo lường khối lượng của vật thể dưới dạng hình chữ nhật, hình khối. Đơn vị chính là mét khối (m3). Cách tính số khối này khá đơn giản, chỉ cần lấy chiều cao, chiều dài, chiều rộng của vật thể nhân với nhau là ra kết quả.

Đơn vị đo này có thể sử dụng để tính toán khối lượng của chất khí hoặc chất lỏng. Vì thế, chúng được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau như: Nông nghiệp, thủy sản, công nghiệp và xây dựng.

5.2. Tìm hiểu chi tiết đơn vị đo số khối trong thực nghiệm

Trong thực nghiệm số khối thường được sử dụng để đo lường khối lượng của vật thể bất kỳ với đơn vị tính bằng mét khối hoặc feet khối, centimet khối… Chúng được ứng dụng phổ biến trong lĩnh vực vận chuyển, lưu trữ hàng hóa, nông nghiệp, xây dựng và môi trường. Ý nghĩa của đơn vị này đó là quản lý và đo lường chính xác các loại đối tượng, vật liệu khác nhau.

Bài viết trên đã giúp các bạn hiểu rõ hơn về số khối là gì và tính chất lý hóa của chúng. Hy vọng những chia sẻ của VietChem sẽ giúp các bạn có thêm thông tin để vận dụng vào làm bài tập hoặc ứng dụng trong những lĩnh vực liên quan.