Hoa lưu tô: Đặc điểm, ý nghĩa, cách trồng & chăm sóc

Hoa lưu tô nở vào tháng 4 hàng năm trắng xóa cả một khoảng vườn giống như tuyết mùa hạ nên nó còn được gọi là hoa tuyết tháng tư, tên khoa học của nó là Chionanthus retusus và là một loại cây rụng lá thuộc chi Rìa thuộc họ Oleaceae (họ Dầu). Thời gian ra hoa dài khoảng nửa tháng, ngọn hoa trắng thơm với cánh hoa mảnh mai, giản dị nhưng vẫn toát lên vẻ quý phái và trang nhã cho khu vườn.

I. Đặc điểm hình thái & sinh trưởng

1. Đặc điểm hình thái

Hoa lưu tô là một loại cây rụng lá cỡ trung bình có thể cao tới 15 mét. Cành già màu nâu xám hoặc xám đen, hình trụ vỏ nhẵn, cành non màu vàng nhạt có lông thưa.

• Lá dạng giấy mọc đối, đầu lá tù, lá có hình bầu dục hoặc gần tròn dài khoảng 5 - 12 cm và rộng 2 - 6.5 cm, lá non có răng cưa mịn, lá già thì có mép nhẵn. Có 3- 5 đôi gân bên, hơi lồi hai bên hoặc hơi lõm ở mặt trên, gân giữa ở mặt dưới nổi rõ và có lông; cuống lá dà 5 - 20mm cũng có lông.
• Cụm hoa dài 3 - 12 cm mọc ở đầu cành; lá bắc hình dải băng dài 2 - 10 mm và có lông thưa, bông hoa dài 1.2 - 2.5 cm, đơn tính hoặc lưỡng tính; cuống hoa dài 5 - 20mm không có lông. Lá đài dài 1 - 3 mm, 4 thùy hình tam giác hoặc hình mũi mác dài 5 - 25mm. Cánh hoa hoa màu trắng, xẻ 4 thùy, cánh hoa dài ~2.5 cm, rộng 0.5 - 3.5mm, ống tràng dài 1.5 - 4 mm; nhị ẩn trong ống, chỉ sợi dài 0.5 mm. Bao phấn hình trứng dài 1.5 - 2 mm, bầu nhụy hình trứng dài 1.5 - 2 mm, nhụy hình cầu có 2 thùy.
• Quả hình bầu dục phủ bột màu trắng, dài 1 - 1.5 cm, đường kính 6 - 10 mm, màu xanh hoặc đen. Thời kỳ ra hoa tháng 3 - tháng 6 và thời kỳ đậu quả tháng 6 - tháng 11.

2. Đặc điểm sinh trưởng

Cây ưa ánh sáng mặc dù có thể chịu bóng râm, chịu lạnh và hạn hán tốt, tốc độ sinh trưởng chậm nhưng tuổi thọ cao tới 100 năm, sống được ở đất cằn cỗi. Đất trồng tốt nhất là đất thịt pha cát màu mỡ, chịu kiềm nhẹ với độ pH tới 8.7 + hàm lượng muối 0,2% trong đất, nhưng nó thích đất trung tính và hơi chua, chịu được hạn hán chứ không chịu được ngập úng. Nó có thể chịu được nhiệt độ xuống -20 tới -25°C.

Thời kỳ nở hoa từ cuối tháng 4 - đầu tháng 5.

II. Tác dụng & ý nghĩa của cây

1. Tác dụng

1.1. Cảnh quan sân vườn

Như thông tin trên, hoa lưu tô là loài thực vật có sức sống mạnh mẽ, chịu lạnh chịu hạn tốt, chịu được đất kiềm, ít sâu bệnh, tuổi thọ cao và quan trọng nhất là hoa nở trắng cây như tuyết phủ, rất thích hợp làm cây cảnh đô thị hoặc ven đường, ven sông.

1.2. Giá trị kinh tế

Gỗ lưu tô có kết cấu mịn đẹp, trọng lượng riêng của gỗ là 0.57, mật độ khô trong không khí là 0.623, có thể chế tác đồ nội thất.

1.3. Dược liệu

Vỏ cây được người Mỹ sử dụng để điều trị nhiều loại bệnh khác nhau như nhiễm trùng da, sốt, rối loạn dạ dày. Ngày nay, loại cây này vẫn đươc liệt kê trong các cuốn dược điển, được chỉ định để chữa:

• Đau đầu hoặc đau nửa đầu.
• Đau bụng kinh.
• Sỏi mật.
• Vàng da.
• Khô miệng cực độ hoặc tăng tiết nước bọt.
• Đau bụng.
• Ngứa.
• Ăn không ngon.

2. Ý nghĩa

Ý nghĩa của hoa là biểu tượng cho “sự thuần khiết”, “cao quý” và “tình yêu”.

III. Hướng dẫn trồng & chăm sóc cây

Thời điểm trồng thích hợp là vào khoảng đầu tháng 3, ngay trước khi chồi mới xuất hiện. Nếu bạn trồng một cây lớn thì chống đỡ để cây không bị đổ, đặt xuống hố, lấp đất vào hố và phủ rơm rạ hoặc lá rụng xung quanh gốc để cây không bị khô cho đến khi bén rễ.

1. Trồng & chăm sóc

• Trong 3 năm đầu cần tăng cường tưới nước và phân bón, ưu tiên phân hữu cơ (phân chuồng đã ủ) làm phân bón, kết hợp bón phân đạm 1 lần để cây sinh trưởng nhanh và lặp lại vào năm sau. Đầu tháng 8 bón phân lân và kali 1 lần, cuối mùa thu bón phân hữu cơ một lần. Từ năm thứ 4 trở đi, bạn chỉ cần bón thúc bằng phân chuồng 1 lần vào cuối mùa thu.
• Sau khi trồng cây con thì nên tưới nước ngay, lần thứ 2 và 3 cứ sau 5 ngày, sau đó 10 ngày 1 lần.
• Khi cây con cao khoảng 1.5 mét, tất cả các nhánh mọc ra từ thân chính cần được cắt tỉa thưa, chỉ để nguyên thân chính (không tỉa). Năm sau chọn 3 hoặc 4 cành khỏe mạnh làm thân chính và tiếp tục tỉa thưa nhánh của các cành chính này. Lặp lại khoảng 1 - 2 năm tới và dừng lại sẽ được hình dáng cơ bản của cây.

2. Kiểm soát sâu bệnh

Sâu bệnh lớn nhất của hoa lưu tô trong giai đoạn cây con là sâu bọ, bạn có thể phun dung dịch trichlorfon tỷ lệ 1:1000 lần nước lên lá để trừ sâu bọ. Nếu xuất hiện sâu bướm gai màu vàng thì có thể phun 20% Diflubenzuron tỷ lệ 1:7000 lần hoặc fenoxycarb 25% 1:300 lần nước.

Bệnh thường gặp là bệnh đốm nâu, do nhiễm nấm Deuterotype và rất dễ xảy ra trong thời kỳ nhiệt độ cao, độ ẩm cao. Ở giai đoạn đầu của bệnh, trên lá xuất hiện nhiều đốm nâu nhỏ sau lan rộng khiến toàn bộ lá khô và rụng. Bạn có thể phun 75% chlorothalonil tỷ lệ 1:800 lần hoặc 50% carbendazim tỷ lệ 1:500 lần, 10 ngày/ lần.

IV. Phương pháp nhân giống

1. Giâm cành

Chọn những cành bán gỗ và cắt thành đoạn 10 - 20cm, đất giâm là đất thịt pha cát đã được khử trùng bằng pentachloronitrobenzen. Trước khi giâm thì nên nhúng cành vào dung dịch kích rễ để tăng tỷ lệ nảy mầm.

2. Gieo hạt

Vào mùa thu, quả chín và chuyển sang màu đen thì thu hoạch quả sau khi chín vào tháng 9 - 10, tách hạt và khử trùng bằng cách ngâm hạt trong dung dịch thuốc tím 0,1% 2 ngày để khử trùng hạt giống, kết hợp dùng tay chà xát lớp vỏ nâu của hạt để hạt dễ nảy mầm hơn. Phủ đất dày 5mm lên hạt sau khi gieo sâu 5mm rồi phủ kín bằng màng nhựa nilon. Chú ý tưới nước cho đất kết hợp làm cỏ để đảm bảo tỷ lệ nảy mầm cao nhất. Khi lá đã mọc được 3 - 4 lá thì có thể đem trồng ra vườn.

Nếu mọi việc suôn sẻ thì hạt gieo vào mùa thu có thể nảy mầm vào mùa xuân năm sau (tức là mất 5 - 6 tháng), nhưng có thể phải mất tới 10 năm để bắt đầu nở hoa. Hơn nữa, khi mới nở hoa không có nhiều, có nhiều trường hợp hoa chỉ nở chỗ này chỗ kia, số lượng hoa sẽ tăng dần theo từng năm.